CBS ve Uzaktan Algılama (Arazi Örtüsü/Kullanımı) İstatistikleri

CBS ve Uzaktan Algılama (Arazi Örtüsü/Kullanımı) İstatistikleri

Uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri teknikleri ile uydu görüntüleri ve hava fotoğrafları kullanılarak, geleneksel veri toplama yöntemlerine destek olacak şekilde yapay ve doğal alanlara (yerleşim alanları, yollar, tarım alanları, ormanlar, su kütleleri, toprak erozyonu, arazi yapısı, doğal felaketler, kirlilik vb.)ilişkin istatistikler konuma bağlı olarak üretilebilmektedir.

CORINE(Coordination of Information on the Environment) Arazi Örtüsü Projesi, Avrupa Çevre Ajansının belirlediği kriterler ve sınıflandırma doğrultusunda Avrupa Çevre Ajansına üye tüm ülkelerde, arazideki çevresel değişimlerin belirlenmesi, doğal kaynakların rasyonel biçimde yönetilmesi ve çevre ile ilgili politikaların belirlenmesi amaçlarına yönelik olarak aynı temel verilerin toplanması ve standart bir veritabanının oluşturulması amacıyla 1985 yılında başlatılmış ve bugüne kadar 1990, 2000, 2006 ve 2012 yıllarına ait veri setleri oluşturulmuştur.

CORINE projesinde coğrafi kapsam Türkiye’dir. Uygulanan metodoloji ise Avrupa Çevre Ajansı tarafından sağlanan orta ve yüksek çözünürlüklü uydu görüntüleri üzerinden (Landsat-4/5/7, TM, SPOT-4 ve/veya IRS LISS III vb) uzaktan algılama ve coğrafi bilgi sistemleri teknolojileri ve bilgisayar destekli görsel yorumlama metodu ile 1/25.000 ölçekli topografik paftalar, toprak, orman meşcere, sulanan alan haritaları gibi yardımcı verilerin de kullanılmasıyla 1/100.000 ölçekte arazi örtüsü/kullanımı ve arazi örtüsü/kullanımındaki değişikliklerin tespit edilmesi temeline dayanmaktadır.

CORINE adlandırmasında esasen 3 seviye bulunmaktadır. Birinci seviyede 5 temel arazi örtüsü sınıfı, 2. seviyede arazi örtüsü/kullanımının birlikte olduğu 15 sınıf,3. seviyede ise 44 adet arazi kullanım sınıfı bulunmaktadır. Ayrıca ülkeler kendilerine ait olan daha detay sınıfları da 4. seviye olarak ekleyebilmektedirler.

Ülkemizde hali hazırda arazi kullanım istatistikleri geleneksel yöntemlerle derlenmektedir. Bu kapsamda CORINE arazi örtüsü çalışmaları ülkemizde 2001 yılında başlamıştır.2000-2001 yıllarına ait uydu görüntüleri (Landsat 5 TM ve Landsat 7 ETM)kullanılarak yapılan ilk arazi örtüsü çalışması 2005 yılı başında TÜİK tarafından tamamlanmıştır. Sonrasında bu çalışmanın sonuçları bir protokol kapsamında GTHB'ye devredilmiş ve sonuçlar 2008 yılı ortasına kadar GTHB tarafından revize edilmiştir. 2000-2006 yılları arasında arazi örtüsünde meydana gelen değişimlerin tespit edilmesine yönelik 2006 yılı uydu görüntülerinin kullanıldığı ikinci çalışma olan CORINE 2006 Projesi Orman ve Su İşleri Bakanlığı (OSİB) Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı bünyesinde başlamış ve Kasım 2009 tarihinde tamamlanmıştır. AB ülkelerinde mevcut olan 1990, 2000 ve 2006 veri setinin ülkemizde de bulunması için OSİB Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı tarafından CORINE 1990 projesi geriye dönük olarak 2010 yılında, CORINE 2012 projesi ise İTÜ ile yapılan işbirliği protokolü çerçevesinde 2015 yılında tamamlanmıştır.

Proje sonucunda oluşturulan veritabanlarının analiz edilmesi ile tüm ülke ve il-ilçeler bazında 1990, 2000,2006 ve 2012 yılları ile bu yıllar arası değişimleri gösteren çeşitli istatistiki veriler elde edilmiştir. 1990, 2000, 2006 ve 2012 yıllarına ait arazi örtüsü ile bu yıllar arasındaki arazi örtüsünde meydana gelen değişimleri gösteren değişim verileri OSİB web sayfasındaki http://corine.ormansu.gov.tr/corineportal/ adresinden yayımlanmaktadır.

CORINE 2006 Projesi çalışması esnasında Avrupa Çevre Ajansı uzmanları ile 3 kez arazi kontrolüne çıkılmış, ancak elde edilen sonuçların belirli bir istatistiki anlam düzeyinde doğruluğunun tespiti amacıyla yersel kontrol yapılamamış, TÜİK ile yapılan görüşmelerde doğruluk kontrolünün CORINE 2012 verisi için yapılması kararlaştırılmıştır.

RİP kapsamında yayımlanan CORINE Arazi Örtüsü verisinin istatistiki anlamda güvenilirliğini sağlamak amacıyla istatistiki yöntemlerle belirlenecek kontrol noktaları üzerinden doğrulama işleminin yapılması gerekmektedir. Bu amaçla CORINE 2012 vektör verisinin doğrulama çalışmalarında yöntem ve kontrol noktalarının belirlenmesi için OSİB Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı ve TÜİK tarafından ortak çalışma yapılması kararı alınmış ve karar sonucunda bu süreç başlatılmıştır.

Diğer taraftan, OSİB ile İTÜ arasında 2013 yılında imzalanan işbirliği protokolü kapsamında CORINE 2012 çalışmasının yanında Ulusal Arazi Örtüsü veritabanı çalışmaları başlatılmış, bu amaçla İTÜ’nün ev sahipliğinde bu konuda çalışan akademisyenler ile kamu kurum ve kuruluşlarından temsilcilerin katıldığı

Ulusal Arazi Örtüsü Çalıştayı yapılarak ülkemiz için 4. seviyede ulusal arazi örtüsü sınıfları belirlenmiştir.

Ulusal Arazi Örtüsü Veritabanı çalışmasının tamamlanması amacıyla Kalkınma Bakanlığına 2017 bütçesi kapsamında proje teklif edilmiş olup, onaylanması durumunda Ulusal Arazi Örtüsü Veritabanı çalışması daha önce belirlenen esaslar dahilinde yapılacaktır. Söz konusu çalışmalar neticesinde Ulusal Arazi Örtüsü Veritabanı güncellenecektir.

CORINE 2012 çalışmasının devamı olan CORINE 2018 projesinin de Program döneminde yapılması planlanmaktadır.